Wil je proberen je eigen kaarsen te maken? Dan ben je bij ons aan het juiste adres! Wij hebben alle informatie die je nodig hebt om kaarsen te gieten of dopen op deze pagina inzichtelijk gemaakt. Denk hierbij aan de verschillen tussen de soorten was, welke maat lont je nodig hebt en de diverse technieken die je kunt gebruiken. Stroop je mouwen op, daar gaan we!

dopen

Kaarsen dopen/dompelen is een klusje dat aardig wat tijd kost en wel wat voorbereiding en geduld nodig heeft. Gedoopte kaarsen maak je dus ook niet omdat je snel een kaars wilt hebben, je doet het omdat je een middagje lekker bezig wilt zijn, even je hoofd leegmaken en er iets moois en bruikbaars aan over wilt houden. 

Bij het dopen is het belangrijk dat je een werkblad hebt waar was op mag druipen, dat je een hoge smeltkan gebruikt en je kaars(en) ergens aan een rekje kunt hangen tijdens het afkoelen. Als je één kaars tegelijkertijd wilt dompelen, maak dan een lusje aan één uiteinde van het lont en een (loden) gewichtje aan het andere. Voor twee kaarsen kun je een dubbel zo lang stuk lont pakken, aan beide uiteindes een gewichtje hangen en vervolgens in het midden vastpakken. Ze hangen dan als een soort worstjes aan elkaar. 

Je kunt ervoor kiezen om de hele smeltkan te vullen met was of om een deel te vullen met water en aan te vullen met was (was drijft en zal niet mengen met water). In het laatste geval moet je wel extra voorzichtig en soepeltjes dopen om waterdruppeltjes onder de was te voorkomen, gelukkig is dit niet heel veel moeilijker dan bij een volledige met was gevulde kan.

Zet de kan in een pan met recent kokend water (nooit direct op het vuur!) en smelt de was. Dompel de lont in een rechte beweging in de was. Maak een langzame beweging bij de eerste dompeling (doe er ongeveer 5 seconden over) en bij opeenvolgende dompelingen sneller (ongeveer 1 seconde). Dit vergt wat oefening om goed te krijgen. Laat de kaars steeds afkoelen tot ongeveer 35 °C (houd hem tegen je wang, als hij niet warm of koud aanvoelt is het goed) voor je weer dompelt. Dompel net zo lang tot je tevreden bent met de dikte en laat de kaars volledig afkoelen. Eventueel kun je, als de was nog een beetje zacht is, de onderkant van de kaars afsnijden en de randjes van de snede afronden door hem schuin op een glad oppervlak te rollen. Wel even oppassen dat je de kaars niet buigt of breekt natuurlijk.

Er zijn verschillende soorten was geschikt voor verschillende doeleinden. Hier hebben we de meest voorkomende op een rijtje gezet en voor welk type kaars ze geschikt zijn.

stearine & paraffine

Stearine wordt gemaakt van hernieuwbare grondstoffen zoals plantaardige en dierlijke oliën. Paraffine wordt geproduceerd uit ruwe oliën zonder dierlijke oliën. Stearine en paraffine hebben vergelijkbare eigenschappen, maar paraffine is transparanter, terwijl stearine juist langer en stabieler brandt. Over het algemeen is stearine duurder, daarom kiezen sommige mensen ervoor om de basis van paraffine te maken en hier wat stearine aan toe te voegen voor de stabiliteit. Je mengt 1 deel stearine en 10 delen parafine. Het smeltpunt ligt rond de 60 °C. Je kunt met deze was (in elke verhouding of als losse soorten) zowel dopen als gieten.

gel

Volledig transparante kaarsmassa die een mengsel is van o.a. was en paraffine en een beetje doet denken aan gelatine of drilpudding. Perfect voor kaarsen met ingelegde versieringen (die uiteraard wel tegen hitte moeten kunnen, dus ga niet voor kunststof!). Deze was is niet geschikt om mee te dopen, enkel voor gieten.

plantaardige was

Sojawas of koolzaadwas is 100% natuurlijke plantaardig kaarsvet uit hernieuwbare grondstoffen. De was is over het algemeen zachter (soms bijna crèmig) van structuur dan stearine en paraffine, daarom is het beter geschikt voor gieten dan voor dopen. Van sojawas kun je wel een staande kaars maken, maar hoe dunner de kaars, hoe kwetsbaarder hij is. We raden daarom af om dinerkaarsen te maken met sojawas, hoewel het zeker wel kan. Het smeltpunt van sojawas ligt tussen 70 en 90 °C.

Koolzaadwas is een stuk zachter van structuur en daarom alleen geschikt voor het gieten in potjes. Het smeltpunt ligt met 46 °C ook beduidend lager, daardoor is het veiliger om te gebruiken als je samen met je kinderen kaarsen gaat gieten. Alsnog moet je voorzichtig werken en kinderen nooit alleen laten met de hete massa.

bijenwas

Deze hernieuwbare grondstof verspreidt een milde en aangename geur van honing. Kaarsen van bijenwas hebben een hoger smeltpunt en branden daardoor langer. De was is zowel geschikt voor gieten en dopen als voor "rollen". In het laatste geval koop je de was vrijwel altijd als plak, waar vaak een honingraatstructuur in zit, deze rol je om een lontje heen. Omdat er redelijk wat lucht tussen de lagen zit, brandt een kaars die gerold is sneller op dan een gegoten of gedoopte kaars, maar daar staat tegenover dat het wel een hele makkelijke en toegankelijke methode is. Rollen is bovendien geschikt om met jonge kinderen te doen, omdat er geen smelten (en dus geen hoge temperatuur) aan te pas komt.

Kaarsenlonten heb je in allerlei uitvoeringen en maten. Elke maat heeft een bijbehorende minimum/maximum diameter van de kaars. In principe geldt: dun lont voor dinerkaarsen, iets dikker lont voor staande kaarsen en nóg dikker lont voor echt dikke of ronde kaarsen. Je kunt bij sommige vormen of hele dikke kaarsen er ook voor kiezen om meerdere pitten (= lonten) in de kaars te doen, ga dan niet voor te dik. 

Elke kaars is anders en daarom dus ook elk lontje. Kijk eerst eventjes in huis rond wat voor lonten er in bestaande kaarsen zitten, om een gevoel te krijgen voor de dikte. Soms moet je ook gewoon even wat fouten maken voor je de juiste balans hebt gevonden tussen de hoeveelheid wax en dikte van het lont. Brandt je kaars bijvoorbeeld wel erg gauw op of druipt hij behoorlijk? Dan heb je waarschijnlijk een te dik lont gebruikt. Het kan ook voorkomen dat je lontje erg veel rook afgeeft, dan is hij misschien ook te dik of te lang. Andersom kan het gebeuren dat je kaars niet goed opbrandt omdat het lont te dun is. Door de warmte smelt het kaarsvet om het lont wel, maar brandt niet op, waardoor het lont verdrinkt in de vloeibare was en uiteindelijk uitgaat.

Je hoeft geen speciale kan aan te schaffen als je kaarsen gaat maken, zorg gewoon dat wat je gebruikt aan de volgende eisen voldoet: waterdicht, hittebestendig, liefst met een (hoog geplaatst) oortje of een manier om hem stevig vast te pakken, groot en hoog genoeg om in een bak water neer te zetten zonder dat het water er makkelijk in kan lopen en natuurlijk met een platte bodem zodat hij stabiel kan staan. Hoge smeltkannen zijn ideaal voor het dopen van kaarsen, voor het gieten raden we iets met een oor en schenktuit aan. Kannen die gebruikt worden voor het schuimen van melk voor cappuccino zijn hiervoor ideaal.

Het is niet noodzakelijk om een thermometer te gebruiken, maar als je met geurtjes gaat werken, helpt het wel mee om te zorgen dat je de was niet te warm laat worden. In dat geval vervliegen de geurstoffen namelijk en ruikt de kaars al snel niet sterk genoeg meer.

Er zijn verschillende soorten mallen, maar wat ze met elkaar gemeen hebben is dat ze hittebestendig zijn. Harde, plastic mallen bestaan soms uit twee delen die je op elkaar klemt (soms met vleugelmoeren). Het is in dat geval makkelijk om de lont door de opening te krijgen. Als je mal uit één stuk bestaat, zul je de lont met een naald of stuk dun (stevig) ijzerdraad door de opening moeten duwen.

Mallen van silicone zijn flexibeler, wat het soms wat lastiger maakt om ze stabiel neer te zetten. Daar staat tegenover dat ze in heel veel verschillende vormen beschikbaar zijn; vormen die soms niet (of nauwelijks) mogelijk zijn met een harde plastic mal. Bovendien krijg je bij een siliconen mal geen naden.

Voor alle soorten kaarsen heb je een manier nodig om een waterbad te maken. Je hebt au-bain-marie-pannen, die dubbelwandig zijn en waarbij de de tussenruimte vult met water. Voor het maken van kaarsen raden we echter materialen aan die je in principe daarna niet meer voor andere doeleinden gebruikt, dus we kunnen ons voorstellen dat je liever je dure pan daar niet voor wilt "opgeven". Er bestaan ook au-bain-marie-kannen, speciaal voor het maken van kaarsen en zeep. Voor een waterbad met doorsnee materialen heb je een (oude) pan nodig, die je vult met een laagje water en waar je een bak in zet waar je de was in smelt. De pan kun je later nog gebruiken voor het koken, hoewel bij langdurig gebruik er wel veel kalkaanslag kan ontstaan.

Afhankelijk van de kaars die je wilt maken zul je ook een naald nodig hebben om de lont door de mal te steken, een stokje om hem op te spannen, roerstokjes om kleur- en geurstoffen door de was te mengen en/of een container die hittebestendig is. Wat (kneed)lijm of plakband om lontjes (tijdelijk) op hun plaats te houden is ook aan te raden. Tot slot zijn hulpmiddelen zoals een (oude) theedoek, krantenpapier om je werkblad te beschermen, wat keukenpapiertjes om snel wat weg te kunnen vegen, een rekje om gedoopte kaarsen aan op te hangen, een schaar, een pannendeksel, een wegschaal en een maatbeter ook handig om bij de hand te hebben.

Over die pannendeksel verderop meer bij 'veiligheid eerst'!

Inmiddels ben je er misschien wel klaar voor om je eigen kaarsen te gaan maken. Je hebt er zin in! Maar begin niet te overhaast, je hebt straks natuurlijk wel te maken met heet, vloeibaar kaarsvet. Daarom eerst nog even een paar voorzorgsmaatregelen en waarschuwingen:

• Gebruik altijd een waterbad en verwarm de was nóóit direct op het vuur. Als je de was te ver verhit kan het gaan verdampen en deze damp kan vervolgens in brand vliegen
• Houd altijd een pannendeksel bij de hand voor het geval je per ongeluk koud water in de gesmolten was laat vallen. Dit kan spetteren en je huid verbranden
• Loop niet weg bij de smeltende massa, maar blijf het in de gaten houden. Het zal niet zomaar spontaan ontbranden als je bovenstaande aanwijzingen opvolgt, maar het is nooit verstandig weg te lopen bij project waar hitte aan te pas komt
• Kaarsen maken is leuk voor jong en oud, maar je moet met jonge kinderen natuurlijk wel erg oppassen bij het werken met hoge temperaturen. Begeleid ze bij elke stap en neem taken over die niet geschikt zijn voor jonge kinderen. Maak geen kaarsen van gesmolten was met kinderen jonger dan 6 tot 8 jaar
• Voel eerst voorzichtig aan de pot, container, mal, etc. of deze heet is voor je hem oppakt en zorg dat je hem stevig vastpakt als de was nog heet is. Je wilt hem niet al vasthebben en vervolgens een schrikreactie krijgen de hitte

Met geurolie kun je van een simpele kaars een kamervullende sensatie maken. Druppel wat olie in de gesmolten was en roer het erdoorheen. Wacht na het toevoegen niet te lang met het gieten van je kaars(en), want de olie is vluchtig en verdwijnt langzaam uit de warme was. De vuistregel voor een goed geurende kaars is dat je 10% van de kaarsmassa aan moet houden voor de hoeveelheid olie. Dus voor 100 gram kaarsvet heb je 10 ml olie nodig. Je kunt wel minder gebruiken, maar het is al snel te weinig en daardoor verspilling van de olie (omdat je er niets van zult ruiken nadat de kaars klaar is).

Kleurstof voor kaarsen komt vaak in de vorm van waxvlokken of pastilles. Los ze op in de gesmolten was, waarbij je zorgt dat je de massa goed doorroert tot de kleur egaal is. Het is belangrijk om te weten dat de kleur en samenstelling van de originele was van invloed is op de uiteindelijke kleur. Zo zijn de meeste plantaardige wassoorten een beetje crèmig van kleur en nemen ze de meeste kleurstoffen iets minder goed op dan paraffine. Het kan helpen om wat stearine toe te voegen, maar meestal blijven de kleuren in verhouding een beetje meer pastel dan bij paraffine. Bijenwas is vaak geel van kleur, wat uiteraard van invloed is op de uiteindelijke kleur. 

Veruit de meeste wassoorten zijn ondoorzichtig en wit van kleur, dus zal de kleur na het stollen lichter worden dan toen het nog vloeibaar en transparant was. Je kunt testen of je genoeg kleur toegevoegd hebt door een glaasje koud water klaar te zetten en hier wat was in te druppelen. Het stolt direct, waardoor je de kleur kunt zien. Houd er wel rekening mee dat dit een dun plakje/druppeltje is en dat een massieve kaars nog wat donkerder uit zal vallen.